Prostitutie in de negentiende eeuw

Basile de Loose, De oude snoeper ( bron ) Onlangs bezochten Chris en ik de prachtige tentoonstelling " Een romantische reis " in het Noordbrabants Museum. Jef Rademakers  is verantwoordelijk voor de verzameling van ongeveer 100 kunstwerken die een boeiend beeld geven van de lage landen in de eerste helft van de negentiende eeuw. In tegenstelling tot de voorafgaande periode van de rationele Verlichting , stond in het romantische genre de emoties, verbeelding en intuïtie centraal. De werkelijkheid moest net iets mooier worden weergegeven. Behalve de prachtige landschappen en stadsgezichten, werd mijn aandacht door de genrestukken getrokken, zoals "De oude snoeper" van Basile de Loose, waarin verleiding centraal staat.

The Awakening Councience  ( Bron ) Eind juli zond Holland Doc de 4-delige serie " The Victorians " uit. Presentator Jeremy Paxman laat in de korte reeks het leven in Victoriaans Engeland zien met behulp van de veranderingen in de schilderkunst. In de aflevering "Home Sweet Home" staat het gezin centraal. Enerzijds wordt de gelukkige en gezonde familie geïdealiseerd, anderzijds toont de schilderkunst ook de bedreigingen. Een voorbeeld van dergelijk onheil laat William Holman Hunt zien in zijn schilderij: " the Awakening Councience " (1).  Een mooie documentaire uit 2009. Noten (1) Het schilderij is te zien in de Tate Gallery (Londen). Zie ook de interessante discussie over het schilderij van de Khan Academy uit 2012. 

Voorkant Historisch Jaarboek Haerlem 2013 (foto WvdB) Afgelopen woensdag werd de nieuwe uitgave van het Historisch Jaarboek Haerlem gepresenteerd in de prachtige Doelenzaal  van de Stadsbibliotheek. In het zojuist verschenen werk heb ik een artikel gepubliceerd over de Haarlemse bordelen en hun eigenaren in de tweede helft van de negentiende eeuw.  Halverwege de jaren zestig van de negentiende eeuw telt de stad namelijk 8 bordelen met een vergunning. Tien jaar later zijn vrijwel alle eigenaren vertrokken of hebben ze tenminste hun bedrijf gesloten. (1) Slechts één legaal bordeel in de stad weet het vol te houden tot de invoering van het bordeelverbod rond 1900. De naam van de desbetreffende eigenaresse is: Cornelia Winkelaar-Hermans. Het is niet vreemd dat zij weet te overleven in de roerige tijden, want haar aanpak verschilde aanzienlijk met die van haar concurrenten.

Die Pariserin bei ihrer toilette, afb. 5 ( Bron )  Mary C. Beaudry van Boston University deed in 2008 samen met studenten een interessant onderzoek. Het team bestudeerde 3.000 objecten die tijdens archeologische opgravingen waren gevonden op een terrein in het noorden van de stad. Door ook de kadastrale archieven van het gebied te raadplegen werd duidelijk dat de objecten toebehoorden aan de inwoners van een illegaal bordeel dat hier tussen 1852 en 1883 gevestigd was. De spullen gaven een interessante beeld van het dagelijks leven in het publieke huis.   

Afbeelding en schrift van Josephine Butler, Glasgow Women's Library (foto: wvdB, 2014) Tijdens een werkbezoek aan Schotland had ik een halve dag de tijd om naar de Glasgow Women's Library  te gaan waar ze een deel van het archief van de Josephine Butler Society bewaren. Slechts de helft was beschikbaar om in te zien. De overige stukken stonden ergens in een depot opgeslagen. Ik moest het dus doen met het eerste deel van het archief over de bekendste negentiende-eeuwse Engelse feministe die streed voor een bordeelverbod . 

Zeelieden geven hun geld in de kroeg uit aan muziek, alcohol en vrouwen in 1830 (Bron: Museum of London Docklands) Veel aandacht voor het onderwerp is er niet in The Museum of London Docklands . Toch zou het aantal actieve prostituees in dit deel van de Engelse hoofdstad aanzienlijk zijn geweest. Het museum geeft aan dat er tegen het midden van de negentiende eeuw ergens tussen de 8.600 en 80.000 vrouwen actief waren in deze beroepsgroep.

Bron: Geheugen van Nederland In de zeventiende en achttiende eeuw was de tolerantie van de overheid voor bordeelhoudsters een stuk lager dan in de negentiende eeuw. Tijdens een bezoek aan het Noordbrabants Museum  afgelopen weekend zag ik voor het eerst een  schandhuik  voor vrouwen uit 1688 die werd ingezet om bordeelhouders te straffen. Mijn nieuwsgierigheid was gewekt en ik wilde er meer over weten.

Naar aanleiding van mijn scriptie , werd ik in 2008 gevraagd om mee te doen aan het congres Dag van de Historische Demografie . Mijn paper die net als mijn scriptie de titel: "Zedelijk Haarlem" droeg, werd daarna omgewerkt tot een artikel dat in 2010 verscheen in de reeks: Leven in de lage landen   (1) Sinds kort is het ook online te lezen via de HvA en HBO Kennisbank .